Depersonalizasyon, bireyin kendi düşüncelerini, hislerini, vücut duyumlarını veya kendisini tamamen gerçekmiş gibi algılamadığı bir durumu ifade eder. Bu durum, kişinin kendini rüya görmüş gibi veya çevresinden uzaklaşmış gibi hissetmesine yol açabilir. Depersonalizasyon durumu genellikle yoğun stres, anksiyete veya travma gibi durumlar sonucunda ortaya çıkar. Bu durumun belirlenmesinde kullanılan testler genellikle bireyin bu tip deneyimleri ne sıklıkla yaşadığına odaklanır ve bu durumun kişinin günlük yaşamını ne ölçüde etkilediğini belirlemeye çalışır. Öznel deneyimler ve duygusal durumlar üzerine yapılan bu değerlendirmeler, sağlık profesyonellerinin uygun bir tedavi planı oluşturmasına yardımcı olur.

Depersonalizasyon Nedir?

Depersonalizasyon, bireyin kendi kendini veya çevresini gerçekmiş gibi hissetmemesi durumudur. Kendi düşüncelerini, duygularını, bedenini veya davranışlarını otomatik veya robotik gibi algılama deneyimleri bu durumu tanımlayabilir.

 

Depersonalizasyon Belirtileri

Depersonalizasyon belirtileri çeşitlilik gösterebilir ve kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Depersonalizasyon belirtileri şunlardır:

• Gerçeklik Algısının Bozulması: Kişinin çevresine veya kendisine dair algısı bozulabilir. Kendini rüya gibi hissedebilir veya olayları bir film izlermiş gibi algılayabilir. Gerçeklik hissinin kaybolması kişinin günlük işlevselliğini etkileyebilir.
• Duygusal veya Fiziksel Uyuşukluk: Kişi duygusal veya fiziksel anlamda bir uyuşukluk hissi yaşayabilir. Duygusal yanıt verme yeteneği azalabilir ve fiziksel duyumlar uzaktan veya dolaylı olarak algılanabilir.
• Kendine Yabancılaşma: Kendi kimliği, düşünceleri veya hisleri yabancı veya tanıdık olmayan bir şekilde algılanabilir. Kendi bedeninin bir parçası olmadığı hissi olabilir.
• Zaman Algısının Bozulması: Zamanın hızlandığını veya yavaşladığını algılama gibi zaman algısında bozulmalar yaşanabilir.
• Bellek Problemleri: Kişi geçmiş deneyimlerini hatırlama konusunda zorluk çekebilir veya anıları yabancı ve uzak hissedilebilir.
• Düşüncelerin Gerçekmiş Gibi Hissedilmemesi: Kişi düşüncelerini kendi kontrolünde olmadığını veya otomatik olduğunu hissedebilir.
• Sürekli Kendini Kontrol Etme İhtiyacı: Kişi, düşüncelerinin ve duygularının gerçekliğini kontrol etme ihtiyacı hissedebilir.

Bu belirtiler genellikle yoğun stres, anksiyete, depresyon veya travma gibi durumlar sonucunda ortaya çıkar ve bireyin yaşam kalitesini ve günlük işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir. Herhangi bir belirti gösteren kişilerin bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeleri önerilir.

Depersonalizasyon Neden Olur?

Depersonalizasyon bozukluğunun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:

• Stres ve Travma: Depersonalizasyon en sık yoğun stres veya travma durumları sonrasında görülür. Ciddi bir hastalık, yakın birinin kaybı, evlilik veya iş kaybı gibi yaşam olayları bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca, çocukluk döneminde fiziksel veya cinsel istismar gibi travmatik olaylar da depersonalizasyon bozukluğunun gelişmesine katkıda bulunabilir.
• Genetik Faktörler: Depersonalizasyon bozukluğunun genetik bir bileşeni olduğuna dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Ailede depersonalizasyon bozukluğu veya diğer ruhsal sağlık sorunları olan bireyler, bu durumu yaşama riski daha yüksektir.
• Madde Kullanımı: Alkol, cannabis ve halüsinojenler dahil olmak üzere belirli maddelerin kullanımı, depersonalizasyon belirtilerine neden olabilir. Uzun süreli veya yoğun kullanım, bu durumun daha kalıcı hale gelmesine yol açabilir.
• Tıbbi Durumlar: Bazı tıbbi durumlar, özellikle nörolojik durumlar, depersonalizasyon belirtilerine neden olabilir. Bunlar arasında epilepsi, migren ve beyin hasarı bulunabilir.
• Psikolojik Bozukluklar: Depersonalizasyon bozukluğu genellikle diğer psikolojik bozukluklar ile birlikte görülür. Bu durumu yaşayan kişiler aynı zamanda anksiyete, panik bozukluk, depresyon ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi rahatsızlıklara da sahip olabilirler.

Bireyin bu deneyimlere nasıl tepki verdiği ve baş etme stratejileri de depersonalizasyonun gelişiminde önemli rol oynar. Herhangi bir belirti gösteren kişilerin bir sağlık profesyoneli ile görüşmeleri önerilir. Bu durumların teşhisi ve tedavisi genellikle çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir.

 

Depersonalizasyon Testi

Depersonalizasyon durumu genellikle bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirilir. Değerlendirme süreci, belirtilerin yoğunluğunu ve süresini belirlemeyi içerir. İnternet üzerinden yapılan çeşitli öz değerlendirme testleri mevcuttur ancak bu testler kesin bir teşhis için yeterli değildir ve bir uzmana başvurulmalıdır.

 

Depersonalizasyon Tedavisi

Depersonalizasyon tedavisi genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) içerir. BDT, kişinin depersonalizasyon duygularını anlamasına ve onlarla başa çıkmasına yardımcı olur. Ayrıca, belirli antidepresanlar, anksiyolitikler ve belirli antipsikotik ilaçlar da depersonalizasyon belirtilerini hafifletebilir.

 

Derealizasyon ve Depersonalizasyon Farkı

Derealizasyon ve depersonalizasyon benzerlikler gösterir ancak bir farkları vardır. Depersonalizasyon, kişinin kendi duygularına, düşüncelerine veya bedenine yabancılaşması ile karakterizedir. Derealizasyon ise çevrenin gerçek veya doğru hissedilmemesi durumudur. Her iki durum da genellikle stres veya travma sonucunda ortaya çıkar ve benzer tedavi yaklaşımları gerektirebilir.

 

Depersonalizasyon Nasıl Geçer?

Depersonalizasyon tedavi edilebilir bir durumdur. En etkili tedavi yöntemi genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) olarak kabul edilir. BDT, bireyin kendi düşünceleri, duyguları ve davranışları hakkındaki düşüncelerini ve inançlarını sorgulamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. İlaç tedavisi de depersonalizasyon belirtilerini hafifletebilir, ancak genellikle terapi ile birlikte en etkili olan yöntemdir.

 

Depersonalizasyon Bozukluğu Ne Kadar Sürer?

Depersonalizasyon bozukluğunun süresi büyük ölçüde bireye ve durumun şiddetine bağlıdır. Bazı kişilerde bu durum saatler veya günler sürebilirken, diğerlerinde aylar, hatta yıllar boyunca devam edebilir. Depersonalizasyon bozukluğunun süresi genellikle tedaviye ve bireyin stresle başa çıkma yeteneklerine bağlıdır.

 

Depersonalizasyon Kalıcı mı?

Depersonalizasyon genellikle geçici bir durumdur, ancak bazı kişilerde daha uzun sürebilir ve daha kalıcı hale gelebilir. Bu durum genellikle uzun süreli veya şiddetli stres, travma veya psikolojik bozuklukların varlığı durumunda meydana gelir. Depersonalizasyon bozukluğu tedavi edilebilir ve birçok kişi, tedavi ile belirtilerin azaldığını veya tamamen kaybolduğunu bildirmektedir.